اخبار اقتصادی
اخبار ورزشی
شایعه تا واقعیت
آشپزی
ریال در 16 سال گذشته تقویت شده است!
در 16 سال گذشته ریال نه تنها تضعیف نشده بلکه تقویت هم شده است، در اقتصاد نرخهای حقیقی نقش بازی میکنند نه نرخهای اسمی، در 16 سال گذشته نرخ حقیقی دلار را بیش از غالب کشورها کاهش دادهایم.
• چرا ریال در برابر دلار اینقدر ذلیل است؟ چرا باید پول ملی ما اینقدر کم ارزش شود؟ کدام کشور دنیا پول ملی خودش را اینقدر تضعیف میکند؟
نرخهای اسمی نشانگر هیچ چیز نیستند. آیا میشود گفت که درآمد شما در ۲۰ سال گذشته از ۵۰ هزار تومان به مثلا ۲ میلیون تومان در ماه رسیده پس ثروتمندتر شدهاید؟ نخیر چرا که قدرت خرید شما مهم است. قدرت خرید همان نرخ حقیقی دستمزد شماست (نرخی که تورم را از درآمد شما بیرون میکشد). نرخ ارز هم همینطور است. مهم نرخ حقیقی (real) ارز است نه نرخ اسمی! اگر نرخهای اسمی مهم بودند الان کارگرانی که حداقل حقوق میگیرند هم میلیونرهای ۲۰ سال پیش محسوب میشدند! پس کلا نگاه کردن به نرخهای روزانه ارز که بصورت اسمی هستند مانند نگاه کردن به نرخهای دستمزدهای میلیونی ایرانی هاست و مقایسه آن با 20 سال پیش! پس باید نرخهای حقیقی را نگاه کنیم. اگر نرخهای حقیقی ملاک قرار گیرند، نه تنها قیمت یک دلار به ریال افزایش نیافته که کاهش هم داشته است. بطوری که امروز در سال 2018 یک دلار 65 درصد ارزش خود به ریال در سال 2002 را دارد. یعنی ما پول ملی حقیقی خودمان را نه تنها تضعیف نکردهایم بلکه تقویت کردهایم. یک دلار در مقابل ریال ایران و رئال برزیل (نرخهای حقیقی) بیشترین کاهش را داشته در حالی که در همین مدت ژاپن به شدت پول ملی خود را تضعیف کرده. همین طورند کره جنوبی، ترکیه و چین.
• پول ملی چرا باید تضعیف شود؟ باید پول ملی خودمان را تقویت کنیم. این نشان از غرور و عزت ملی است.
پول ملی هیچ کشوری نشان از عزت و شرفش نیست. بلکه اشتغال جوانان، صنعت شکوفا، صادرات بالا و رشد اقتصادی مناسب است که نشانههای عزت و شرف ملی است. کشورهای دیگر کمتر از ایران اقدام به تقویت پول ملی خود در مقابل دلار کردهاند و ایران تقریبا بیشترین تقویت پول حقیقی ملی را انجام داده است. چرا؟ چون با تضعیف پول ملی، صادرات رونق میگیرد، قاچاق کاهش مییابد. تولید کننده داخلی میتواند با واردکننده رقابت کند و اینها همه یعنی ایجاد اشتغال برای جوانان. ما ولی برعکس عمل کردهایم و بدست خود، اشتغال جوانانمان را نابود کردهایم. و این هیچ افتخاری نیست. این دلیل اصلی نابودی صنعت، از بین رفتن اشتغال داخلی و واردات همه چیز از پوشاک تا وسایل لوکس به کشور با قیمتهای ارزانتر از تولید داخلی است.
• پس چه وقتی باید به ثبات ارزی برسیم؟ چرا پس ریال در برابر دلار مثل درهم امارات ثابت نمیشود که خیالمان راحت شود؟
همانطور که میبینید و در نمودارهای متعدد نشان خواهم داد، ارزهای کشورهای مختلف همیشه و بصورت روزانه در نوسانند. نوسانات بلندمدتشان هم از ریال ما کمتر نیست. پس این که فکر کنیم ثبات قرار است در بازار ارز باشد خیال واهی است و منطبق با منطق اقتصادی جهانی نیست. اما اینکه مثلا درهم امارات چرا در برابر دلار ثابت است قضیه خیلی ساده است. درهم خود را به دلار(Peg) قفل کرده است. یعنی نرخ خود در برابر دلار را ثابت نگه داشته ولی نرخش در برابر سایر ارزها از جمله یورو و … همانند دلار پایین و بالا می شود. پس در آن کشورها هم ثبات ارزی وجود ندارد. به زبان فنی، کشورهای کوچک و با میزان تجارت خارجی بالا در صورتی اقدام به قفل کردن ارزشان به یک ارز بزرگ میکنند که استقلال پولی را از خود بگیرند. هم اکنون کشور امارات هیچ گونه استقلال سیاست پولی ندارد و سیاستهای پولی خود را با توجه به تغییرات در آمریکا تنظیم میکند. این کار برای کشوری مثل ایران نه ممکن است و نه مطلوب.
• اگر اینطور است چرا پس دولتمردان اقدام به افزایش نرخ ارز مثلا همگام با تورم یا فرمولی شبیه به آن نمیکنند؟
ساده است. پوپولیسم. به دلیل آن که مردم نرخ دلار را عزت و شرف خودشان میدانند! دولتمردان هم به دنبال جلب نظر مردم هستند. ولی مردم متوجه نیستند که با این کار اشتغال جوانانشان و صنعت داخلیشان نابود میشود. مگرنه برای افزایش نرخ اسمی دلار پیشقدم میشدند. این همان ذات دوگانه سیاست گذاری اقتصادی است که در کتاب “اقتصاد ایران در تنگنای توسعه” که توسط نشر مرکز منتشر شده توضیح دادهایم. برای درک دیگر ابعاد پوپولیسم در سالهای گذشته کتاب دکتر علی سرزعیم بنام “پوپولیسم ایرانی” هم خواندنی است.